De ziekte van Crohn

[vc_row][vc_column][vc_column_text]

Ayurveda en de ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn is een chronische inflammatoire of ontstekingachtige darmziekte, die vooral in het Westen voorkomt. Voor veel patiënten is deze darmziekte erg belastend, net als de darmonderzoeken die er bij kunnen komen kijken. De reguliere geneeskunde heeft nog veel vraagtekens bij de oorzaken en behandeling van deze ziekte. Dit maakt het interessant om het Ayurvedisch perspectief op deze ziekte te leren kennen, vooral omdat in Ayurveda de spijsvertering zo’n belangrijke plaats inneemt. We willen daarom in dit artikel nader op dit Ayurvedische perspectief ingaan en op de Ayurvedische behandelvormen.

Wat is de ziekte van Crohn precies?

De ziekte van Crohn kenmerkt zich door chronische ontstekingen van het hele spijsverteringskanaal, van mond tot anus. De ontsteking of ontstekingen kunnen zich uitbreiden tot diep in de darmwand. Het vaakst komen de ontstekingen voor in het laatste gedeelte van de dunne darm of in de dikke darm en/of endeldarm. Soms komen er evenwel ook Crohn-gerelateerde klachten buiten het spijsverteringskanaal voor: aan de ogen, huid of de gewrichten. Samen met Colitis ulcerosa behoort de ziekte van Crohn tot de chronische inflammatoire darmziekten, die in het Engels “Inflammatory Bowel Diseases” worden genoemd: IBD. In tegenstelling tot de ziekte van Crohn, beperken de ontstekingen zich bij Colitis ulcerosa tot de dikke darm en de endeldarm. Kenmerkend voor IBD is dat een ontsteking niet verdwijnt, maar chronisch wordt. De darmwand is hierbij niet aaneengesloten ontstoken. Gezonde en zieke stukken darm wisselen elkaar af. De ontstekingen bij de ziekte van Crohn in het hele maagdarmkanaal keren ook regelmatig terug. Zij kunnen tot de diepere lagen van de darmwand doordringen, waardoor diepe zweren en fistels ontstaan met vorming van littekenweefsel. Hierdoor kunnen verklevingen en vernauwingen in de darm ontstaan. Het ziekteproces verschilt sterk van patiënt tot patiënt. Het verloopt ook grillig en is niet te voorspellen. Goede en slechte periodes wisselen elkaar af. Sommige patiënten hebben voortdurend klachten, terwijl anderen soms jarenlang klachtenvrij zijn. De ziekte is voor het eerst beschreven in het jaar 1932, door de Amerikaanse arts Burrill B. Crohn. Het wordt meestal ontdekt tussen het vijftiende en dertigste levensjaar. Jongeren hebben een grotere kans de ziekte te krijgen dan oudere mensen. In Nederland zijn er 40.000 mensen met de ziekte van Crohn. De ziekte komt iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Wat zijn de oorzaken van de ziekte van Crohn

 Volgens de reguliere Westerse geneeskunde?

In de reguliere geneeskunde zijn de precieze oorzaken van de ziekte van Crohn nog niet bekend. Wel is er duidelijk sprake van een sterke reactie van het afweersysteem. Daarom wordt de ziekte van Crohn ook als een auto-immuunziekte gezien. Men gaat er momenteel van uit dat er een samenhang van oorzakelijke factoren bij het ontstaan van de ziekte van Crohn in het spel is, zoals erfelijkheid, omgevingsfactoren, de opbouw van de darmflora en roken. Met name het Westerse leefpatroon zou hierbij een doorslaggevende rol kunnen spelen. Te denken valt hierbij aan het Westerse voedingspatroon, maar ook aan overmatige stress of overmatige hygiëne. De rol van voeding wordt nog steeds onderzocht en dan met name de rol van suikers, zoetstoffen en fast food. Ook de eventuele relatie tussen gluten of FODMAP’s en de ziekte van Crohn dient nog veel beter te worden onderzocht. FODMAP staat voor Fermenteerbare Oligosachariden, Disachariden, Monosachariden en Polyolen: kleine koolhydraten (suikermoleculen), die slecht of helemaal niet afgebroken worden in de dunne darm. Uiteindelijk komen ze in de dikke darm terecht waar ze door bacteriën gefermenteerd worden. Hierbij komt gas vrij waardoor symptomen zoals een opgeblazen gevoel en winderigheid ontstaan. Wetenschappers denken al dat een dieet met weinig FODMAP’s de klachten bij het prikkelbare darmsyndroom (PDS) aanzienlijk kan verminderen.

Wat zijn de symptomen van de ziekte van Crohn?

De symptomen van de ziekte van Crohn zijn niet alleen afhankelijk van het feit of er een actieve of rustige fase van de ziekte is, maar ook van de ernst en de plaats van de ontsteking. In een actief stadium, kunnen patiënten de volgende symptomen ervaren:

• Diarree, vaak vermengd met bloed en slijm.
• Veelvuldige aandrang om naar het toilet te gaan.
• Ontlastingsincontinentie.
• Buikpijn, buikkrampen.
• Misselijkheid.
• Overgeven.
• Soms constipatie (verstopping).
• Bloed bij de ontlasting.
• Verminderde eetlust.
• Overmatige winderigheid.
• Vermoeidheid.
• Gewichtsverlies.
• Bleekheid.
• Groeiachterstand, niet in de puberteit komen.
• Aften (zweertjes in de mond).
• Huidaanhangsels of zweertjes rondom de anus.
• Rectale pijn.
• Rectale bloedingen door zweertjes van het darmslijmvlies.
• Abcessen.

Bij sommige patiënten komen er ook klachten voor buiten het maagdarmstelsel, zoals:

• Pijnlijke ontstoken gewrichten.
• Pijnlijke ontstekingen van de huid.
• Pijnlijke ontstoken ogen.

Complicaties van de ziekte van Crohn

Ondervoeding ligt bij mensen met de ziekte van Crohn of Colitis ulcerosa op de loer, niet alleen omdat ze vaak diarree hebben of frequente stoelgang hebben, maar ook omdat ze vaak misselijk zijn, verminderde smaak, buikpijn of zweertjes in de mond hebben, waardoor ze minder makkelijk kunnen eten. Tevens kunnen ze minder gaan eten om het optreden van klachten te proberen te vermijden. Daarnaast kan een bijkomende complicatie van IBD optreden: malabsorptie, waardoor voedingsstoffen minder goed opgenomen kunnen worden. Andere complicaties die voor kunnen komen zijn wondjes, fistels en abcessen, vaak rond de anus. Fistels zijn abnormale verbindingswegen tussen twee organen. Bij darmziekten kunnen fistels groeien vanuit een ontsteking aan de darm. Door de fistel loopt pus en soms ook ontlasting. De ziekte van Crohn kan ook tot andere gezondheidsproblemen leiden, zoals bloedarmoede, botontkalking of een ziekte van de galblaas of lever. De ziekte van Crohn verhoogt ook het risico op darmkanker.

Behandeling van Crohn volgens de reguliere geneeskunde

De reguliere medische behandeling van de ziekte van Crohn bestaat voor een deel uit voedingstherapie, naast medicijnen en eventueel een operatie. Een operatie kan noodzakelijk zijn als de ziekte onvoldoende reageert op medicijnen, of als er langdurig medicijnen nodig zijn om de ziekte te onderdrukken. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld slechte groei of ontwikkeling bij een kind. Ook kan een operatie nodig zijn bij bijvoorbeeld een vernauwing in de darmen, een abces of een fistel die veel klachten geeft. De chirurg verwijdert het zieke deel van de darm, meestal is dit het laatste de – el van de dunne darm vóór de ingang naar de dikke darm. Wanneer iemand veel last heeft van vernauwingen en fistels en de endeldarm en de anus ernstig ontstoken zijn, kan ook een (tijdelijk) stoma uitkomst bieden. Dit komt gelukkig niet vaak voor.

Ayurvedische kijk op de ziekte van Crohn

De voorgaande paragrafen schetsen al enigszins een beeld van de complexe en belastende ziekte van Crohn, die niet alleen heel moeilijk te behandelen blijkt, maar ook nog eens tot veel complicaties kan leiden. Ayurveda biedt een holistisch perspectief op ziekte, dus ook op de ziekte van Crohn. Maar wat betekent dat in de praktijk? En is er in de eeuwenoude Ayurvedische teksten iets over de ziekte van Crohn terug te vinden, een ziekte die volgens velen een moderne, Westerse ziekte is? Is Ayurveda nog steeds actueel in relatie tot een moderne Westerse ziekte? Ayurveda is een eeuwenoud Indiaas gezondheidssysteem met een holistische kijk op ziekte en gezondheid. De vraag rijst dus nogal snel of we Ayurveda dan nog wel kunnen toepassen op Westerse gezondheidsvraagstukken. Het antwoord is simpelweg “ja”. Ayurveda is nog steeds actueel en wereldwijd toepasbaar. Hoe kan dit? Ayurveda is ontstaan in de tijd van de Veda’s. Dit zijn eeuwenoude geschriften boordevol universele kennis, zoals de universele natuurwetten,  het ontstaan van de mens en de scheppingsprocessen. Een groot deel van deze geschriften gaat over hoe de mens zo goed mogelijk in harmonie kan leven met de natuur waarvan hij deel uitmaakt. Ayurveda is uit deze Veda’s voortgekomen, met als belangrijkste opdracht de mens te herinneren dat zijn ware natuur goddelijk is en hoe dat verweven is met zijn gezondheid en innerlijke vrede.

Ayurveda is dan wel ontstaan in het oude India, maar is niet op de Indiase cultuur gebaseerd. Het is op de natuurwetten gebaseerd, die overal en altijd toepasbaar zijn. Het biedt tevens een holistisch perspectief op gezondheid, wat betekent dat het uitgaat van de mens als eenheid van lichaam, ziel en geest en dat er een constante dynamische interactie is tussen de verschillende niveaus van ons menselijk bestaan, alsmede met onze omgeving. Het is spiritueel, in die zin dat het uitgaat van onze Ware, goddelijke aard. Maar het is ook uitermate praktisch, omdat het inzicht biedt in de natuurlijke cycli en richtlijnen biedt voor een gezonde leefstijl, die is afgestemd op deze cycli en de moderne tijd, alsmede op de individuele constitutie. Hier vinden we het uitgangspunt van Ayurveda in weerspiegeld: lichaam en geest zijn voortdurend in interactie en beïnvloeden elkaar continu.

Grahani Roga: ziekte van het ‘eerste’ stuk van de darmen

Volgens de Ayurvedische klassieke teksten bestaan er ziekten van het spijsverteringsstelsel, die onder de noemer Grahani Roga vallen: ziekten van de “Grahani”, die ontstaan door ontsteking van de Grahani. Grahani is een onderdeel van het spijsverteringskanaal, welke ongeveer overeenkomt met het duodenum en de dunne darm. Graha betekent “vasthouden” en Grahani is de locatie waar het nog onverteerde voedsel wordt vastgehouden om te worden verteerd. Charaka (één van Ayurveda’s beroemdste klassieke artsen) noemt Grahani ook de “zetel van Agni” en Agni is het spijsverteringsvuur of de spijsverteringskracht welke zich in het gebied boven de navel bevindt. Tijdens het spijsverteringsproces ontvangt Grahani het half verteerde voedsel en houdt het vast door de neerwaartse beweging als het ware tegen te houden. Zo blijft het op dezelfde plek en zakt het niet dieper in het spijsverteringskanaal. Op deze manier krijgt het spijsverteringsvuur de tijd om de half verteerde voeding verder te verteren en vervolgens af te geven aan de dikke darm. Normaliter haalt de Grahani gedurende deze fase van het spijsverteringsproces de essentiële voedingsstoffen uit het voedsel om het lichaam te verrijken. In abnormale omstandigheden echter, veroorzaakt door verzwakt Agni, raakt de functie van Grahani dusdanig verstoord dat het nog onverteerd voedsel doorgeeft, niet geschikt voor het lichaam en die vervolgens als toxines in het gehele lichaam fungeren. Deze onverteerde en toxische producten worden Ama genoemd. Hierdoor raakt het hele spijsverteringsproces ontregeld met allerhande klachten tot gevolg. Ook raakt de darmflora volledig verstoord. Volgens de Ayurvedische klassieken is Grahani Roga een zeer moeilijk te behandelen ziekte (met name omdat een gebalanceerde spijsvertering de spil is van gezondheid in Ayurveda en omdat alle drie de Dosha’s betrokken zijn, zoals we straks zullen zien).

De kracht van Agni (spijsverteringsvuur)

We zien in de vorige paragraaf dat Grahani niet in de eerste plaats een anatomisch deel van het lichaam is, maar wordt gekoppeld aan een deel van het spijsverteringsproces. In Ayurveda neemt de spijsvertering een centrale rol in binnen de gezondheidsleer. Om vele redenen. In Ayurveda staat het concept Agni symbool voor onze spijsverteringskracht. Agni is de kracht (letterlijk “Vuur”), waarmee we onze voeding kunnen verteren, absorberen en assimileren, maar het staat ook voor de kracht waarmee we onze gedachten, ervaringen, emoties, informatie en sensaties kunnen verteren en omzetten in energie en bewustzijn. Agni staat daarom in Ayurveda voor alle transformatieprocessen (het zet voedsel e.d. om in energie en bewustzijn). Agni staat ook centraal in de opbouw van de gezonde weefsels in ons lichaam. Wanneer we voeding consumeren vormt in een bepaald stadium van het spijsverteringsproces de spijsverteringsbrij (half verteerd, half vloeibaar voedsel) de basis voor de vorming van onze Weefsels (Dhatu’s) in Ayurveda. Deze zeven basisweefsels worden de één uit de ander gevormd, waardoor deze voedselbrij steeds verder verteerd en verfijnd wordt. Hierdoor ontstaan er niet alleen steeds verfijndere Weefsels, maar ook uiteindelijk een speciale spijsverteringsessentie (Ojas), die uitermate belangrijk is voor onze gezondheid (welzijn en immuniteit). Ojas dient op zijn beurt weer als voeding voor de weefsels en verhoogt zo hun kwaliteit. Voor de gezondheid van alle weefsels, alsmede voor onze immuniteit is de staat van Agni dus ook essentieel. Het staat voor het vuur van bewustzijn, van transformatie, van de spijsvertering en voor de lichamelijke intelligentie. Het is een soort brug tussen geest, materie en bewustzijn. Het breekt af, waardoor er energie en bewustzijn vrij kan komen, het bouwt op, vernieuwt en transformeert. Het is de fundamentele kracht van het even volgens Ayurveda.

Agni’s tegenhanger Ama (toxines)

Agni’s kracht wordt gecontroleerd door de drie Dosha’s Vata, Pitta en Kapha. Deze drie energieën bestaan uit de vijf Elementen: Vata (Ether, Lucht) staat voor beweging, Pitta (Vuur en een beetje Water) staat voor transformatie en Kapha (Aarde en Water) staat voor stabiliteit. Pitta “verbrandt” het voedsel, welke vermengd wordt met maagzuur, gal en enzymen en zo omgezet wordt in de boven genoemde spijsverteringsbrij (als basis voor de weefselvorming). Pitta helpt  de nuttige voedingsstoffen van de afvalstoffen te scheiden. Vata zorgt voor de beweging van het voedsel door het spijsverteringskanaal in neerwaartse richting en zorgt voor de uitscheiding van de afvalstoffen. Kapha zorgt voor smering, bijvoorbeeld voor de aanmaak van speeksel in de mond aan het begin van het spijsverteringsproces, maakt de voedselbrij vochtig zodat het makkelijk kan voortbewegen naar de maag en is verbonden met de beschermende slijmvliezen van de darmen. Maar andersom houdt een sterk Agni ook de ophoping van Vata, Pitta, Kapha en Ama (toxines) onder controle. Ook Ama is een Ayurvedisch concept. Ama betekent “onrijp” en verwijst naar de onverteerde resten die achterblijven wanneer we onze voeding en levenservaringen niet volledig verteren. Dit kan door een verzwakt Agni gebeuren, door niet te eten en te leven volgens onze constitutie en de natuurlijke ritmes, of door niet goed verwerkte emoties. De plakkerige substantie die dan ontstaat kan door het lichaam niet worden opgenomen, blijft achter en kan zich uiteindelijk overal in het lichaam vasthechten en ophopen. Ama kan nog eenvoudig uit het spijsverteringskanaal verwijderd worden via bepaalde reinigende maatregelen. Ook een goed werkend Agni zal Ama verwijderen, voordat het ophoopt, het spijsverteringskanaal verlaat en zich vastzet in de lichaamskanalen, Weefsels en zelfs de cellen. Zo zal het de energiedoorstroming blokkeren, maar ook de lichaamsintelligentie en fysiologische processen verstoren en de immuniteit ondermijnen. Ayurveda ziet Ama dan ook als de hoofdoorzaak van ziekte. Een sterk brandend Agni verwijdert Ama en kan voorkomen dat bij een disbalans de Dosha’s het spijsverteringskanaal gaan verlaten en door het lichaam gaan zwerven, maar Ama vermindert en vernietigt op zijn beurt Agni. Het is daarom van groot belang om Agni gezond te houden.

Wat gebeurt er bij ziekte volgens Ayurveda?

De drie Dosha’s Vata, Pitta en Kapha hebben hun “zetel” (belangrijkste locatie) in het spijsverteringskanaal. Voor Vata is dat de dikke darm, voor Pitta de dunne darm en voor Kapha de maag. Elk ziekteproces begint met disbalans, bijvoorbeeld door een seizoensverandering, verkeerde eetgewoonten etc. Hierdoor hopen één of meerdere Dosha’s zich op in hun zetel in het spijsverteringskanaal. Wanneer de balans niet gecorrigeerd wordt zal de ophoping eerst verergeren, totdat de Dosha’s dusdanig opgehoopt zijn dat ze hun zetel in het spijsverteringskanaal verlaten en door het lichaam gaan circuleren. Tezamen met de plakkerige Ama zullen één of meerdere Dosha’s zich vastzetten in een verzwakt Weefsel (Dhatu), meestal omdat door Ama de Lichaamskanalen aldaar al flink dichtgeslibd zijn. Aldaar zullen de Ama en de Dosha(‘s) de functies van het Weefsel verstoren. Dit leidt tot symptomen die bij het betrokken Weefsel (Dhatu) horen. Bovendien reageert Ama met de Dosha(‘s) en de Dhatu(‘s) waar het zich nu in heeft vastgezet wat leidt tot een giftigere en agressievere vorm van Ama (Amavisha). Wanneer het ziekteproces nu nog steeds niet is teruggedraaid, zal het steeds dieper doordringen in de Weefsels (Dhatu’s) en de zelfhelende vermogens van het lichaam dusdanig ontregelen dat de ziekte chronisch wordt. Hoe meer Dosha’s er bij een ziekteproces betrokken zijn, hoe moeilijker de ziekte te genezen is. Preventie is het sleutelwoord binnen Ayurveda. Door de kennis van Ayurveda kunnen we het ziekteproces voorkomen. Ook kunnen we, door de symptomen van disbalans te herkennen, het ziekteproces tijdig keren.

Hoe ontstaat de ziekte van Crohn volgens Ayurveda?

De ziekte van Crohn valt onder Grahani Roga, ziekten van de Grahani, welke ongeveer overeenkomt met het duodenum en de dunne darm. Grahani is een spijsverteringsorgaan volgens Ayurveda, alwaar de Agni zetelt. Om meer precies te zijn, Pachaka Pitta – een Subdosha van Pitta, die onderdeel is van Jathar Agni, het spijsverteringsvuur in de maag en de Grahani. Pachaka Pitta regelt de vertering, absorptie en assimilatie van voedsel. Grahani en Agni zijn dus zeer nauw verbonden. Volgens Ayurveda is de ziekte van Crohn een ziekte van de Grahani, alhoewel het niet de plaats van de manifestatie van ziekte hoeft te zijn: Grahani raakt verstoord, waardoor klachten in het gehele spijsverteringskanaal kunnen optreden. Er zijn een aantal medespelers, die in het ontstaan van de ziekte van Crohn een rol spelen. De eerste is Jathar Agni. Dit spijsverteringsvuur zorgt ervoor dat het voedsel in kleine stukjes wordt afgebroken, zodat het kan worden opgenomen. We zagen al het belang van een sterk Agni: het zorgt voor gezonde Weefsels (Dhatu’s), energie, immuniteit en verbrandt Ama (toxines). Bij een verzwakt Jathar Agni verloopt dit verteringsproces niet goed, wat tot malabsorptie en Ama kan leiden. Een te sterk Jathar Agni verbrandt juist te veel, waardoor iemand ondervoed kan raken. Naast Jathar Agni zijn er ook een aantal Subdosha’s verstoord bij de ziekte van Crohn.

De eerste is Samana Vata, een Subdosha van Vata, die de controle heeft over de spijsvertering in de darmen, de peristaltiek en de absorptie van de afgebroken voedseldeeltjes. Verstoorde Samana Vata verstoort deze processen en verstoort Agni.

De tweede is Kledaka Kapha, een Subdosha van Kapha, die het voedsel in de maag bevochtigt en helpt af te breken tot een vloeibare zachte brij, de secreties in maag en darmen reguleert en de beschermende slijmvliezen in de darmen controleert. Het is de belangrijkste Subdosha van Kapha, omdat hij de andere vier Subdosha’s voedt. Gezonde Kledaka Kapha houdt Agni en Vata in evenwicht, te veel verhoogde Kledaka Kapha leidt tot slijmvorming, stagnatie en verstopping. Verminderde Kledaka Kapha leidt tot verminderde kwaliteit van de slijmvliezen in het spijsverteringskanaal, die droog worden en sneller geïrriteerd raken.

De derde is Pachaka Pitta, een Subdosha van Pitta, die we al even besproken hebben. Pachaka Pitta is een onderdeel van Jathar Agni (het spijsverteringsvuur) en controleert de vertering, absorptie en assimilatie van voedsel in de maag en Grahani. Verstoorde Pachaka Pitta leidt tot indigestie, brandend maagzuur, onregelmatige spijsvertering, ontstekingen, zweren en onverteerde voedselresten in de ontlasting.

De laatste is Apana Vata, een Subdosha van Vata die de neerwaartse beweging in het lichaam regeert, met name de uitscheiding van toxines en ontlasting. Gezonde Apana Vata zorgt voor een gezonde, regelmatige stoelgang. Verstoorde Apana Vata kan tot veel verschillende klachten leiden, waaronder zowel diarree als verstopping, gas, buikkrampen, lage rugpijn etc.  We zien dus bij de ziekte van Crohn een verstoring van alle drie de Dosha’s.

Hoe ontstaat de ziekte nu precies? De ziekte van Crohn kent een lang ontwikkelingsproces, waarbij verschillende factoren een rol spelen. De hoofdoorzaak is een verzwakt Agni (spijsverteringskracht). Deze verstoort de “Grahani” dat deel van het spijsverteringskanaal, waar het voeding precies lang genoeg wordt “vastgehouden” zodat het verteerd wordt en gescheiden in nutriënten, dan wel afvalstoffen. Het is de zetel van Pachaka Pitta, die de absorptie, vertering en assimilatie van de voedingsstoffen regeert. Doordat Agni verzwakt is, wordt slechts een deel van de voeding verteerd en blijft een deel onverteerd, welke toch wordt vrijgegeven. Deze delen fungeren als toxines (Ama) in het lichaam, die de darmflora en de zuurgraad van de darmen verstoren. De voeding wordt onvoldoende verteerd, waardoor ook de spijsverteringsessentie niet gevormd wordt (een steedse verdere verfijning van de spijsverteringsbrij middels het proces van weefselvorming) en het lichaam onvolledig gevoed wordt. Hierdoor wordt minder Ojas gevormd, welke verbonden is aan onze immuniteit.

Door Ama verzwakken ook de spieren van de darmen. Bovendien raken door Ama de Subdosha’s verstoord, die aan Grahani gerelateerd zijn: Pachaka Pitta, Kledaka Kapha en Samana Vata. Ook Apana Vata raakt verstoord en een keur aan spijsverteringsklachten zal het gevolg zijn. De verstoorde Vata Dosha, die staat voor het aspect Beweging, kan de verhoogde Pitta (Vuur Element: hitte!) door het hele spijsverteringskanaal bewegen, waardoor ontstekingen of zweren in het gehele spijsverteringskanaal kunnen voorkomen. Wanneer het ziekteproces nog steeds niet gekeerd is, kan Ama zich vermengen met de Dosha’s, het maagdarmkanaal verlaten en door het hele lichaam gaan circuleren, waarna het zich in diverse Weefsels (Dhatu’s) met verminderde weerstand kan nestelen en aldaar klachten en ziekte kan veroorzaken.

Ama (toxines) kan het gevolg zijn van verminderd Agni, maar Ama kan ook verminderd Agni veroorzaken. Bijvoorbeeld door het onderdrukken van de natuurlijke drang van het lichaam om zich van uitscheidingsproducten te ontdoen, of door langdurig verkeerde eet- of leefgewoonten, langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, of verslavingen. Door niet te eten of te leven volgen de eigen unieke constitutie en de natuurlijke ritmes, ontstaat Ama volgens Ayurveda. Ama verstopt de Srota’s (Lichaamskanalen), waardoor allerlei fysiologische processen gehinderd worden en de levensenergie stagneert. Ama en Agni zijn nu in een neerwaartse spiraal verwikkeld, waarbij Agni zwakker wordt en Ama toe kan nemen. Zo nestelt het zich dieper en dieper in de Weefsels (Dhatu’s), alwaar het tot de meer reactieve variant Amavisha verwordt.

De ziekte van Crohn is dus volgens Ayurveda een ingewikkeld ziekteproces die begint met een verzwakt Agni, het ontstaan van Ama, de verstoring van Grahani, de verhoging van de aan de Grahani gerelateerde Subdosha’s van Vata, Pitta en Kapha, de verstoring van het inwendige milieu (darmflora, zuurgraad, spieren en slijmvliezen), het bewegen van de verhoogde Pitta door het maagdarmkanaal, wat zich kan uiten in zweren en ontstekingen en uiteindelijk de circulatie van de Dosha’s met Ama door het hele lichaam.

Behandeling van de ziekte van Crohn volgens Ayurveda

Volgens Ayurveda is ieder mens uniek en is ook iedere patiënt uniek. We hebben ook ieder een unieke combinatie van de vijf Elementen, uitgedrukt in een unieke verhouding van Dosha’s: onze constitutie. Daarbij zal iedere patiënt unieke onevenwichtigheden laten zien op het mentale, emotionele, fysieke, sociale en spirituele vlak. Een Ayurvedisch arts zal zich eerst een (holistisch) beeld willen vormen van de disbalans van zijn of haar patiënt. Bij de ziekte van Crohn zijn alle Dosha’s betrokken, maar hoofdzakelijk Vata en Pitta. Dit beïnvloedt vervolgens ook weer de psyche, waardoor een patiënt ook klachten als angst, mentale onrust (Vata), boosheid (Pitta) of juist depressie en lethargie (Kapha) kan laten zien. Volgens Ayurveda ontstaat de ziekte vaak door een langdurig verkeerde eet- en leefwijze, die niet strookt met de eigen constitutie (te denken valt aan een Westers dieet, bijv. te geraffineerd, hoog aan suikers, vet, zout en arm aan verse groenten, fruit en een Westerse leefstijl, bijv. te veel stress, te weinig beweging). Langdurige stress is ook een oorzakelijke factor volgens Ayurveda. En tevens onderdrukte of niet verwerkte emoties, met name verdriet en angst. Dit leidt in eerste instantie tot een chronische verzwakking van Agni (spijsverteringskracht). Een patiënt met de ziekte van Crohn is vaak erg verzwakt, vermagerd, ondervoed en heeft weinig energie. Zijn Ojas (gekoppeld aan spijsverteringsessentie; immuniteit, kracht, stabiliteit) is laag, er is veel Ama en zijn Agni is verzwakt. Hoofdzakelijk is Vata, Pitta of allebei ernstig verhoogd, maar zijn alle drie de Dosha’s sowieso uit balans. Behandeling van de ziekte van Crohn dient zich volgens Ayurveda daarom eerst te richten op het volledig ontgiften van de Dhatu’s (Weefsels), maar tevens op de versterking daarvan. Het beste Ayurvedische instrument om zowel te ontgiften als te versterken is Panchakarma.

Panchakarma

Panchakarma is een zeer uitgebreid Ayurvedisch reinigingsprogramma, dat al in de klassieke Ayurvedische werken beschreven werd. Het bestaat uit verschillende therapieën die erop gericht zijn de Ama (toxines) en verhoogde Dosha’s (die bij ziekte hun zetel in het maagdarmkanaal verlaten hebben) los te maken uit de cellen en Weefsels en terug te brengen naar het maagdarmkanaal. Dit gebeurt met name door oliemassages en stoombehandelingen. Hierna kunnen de overtollige Dosha’s en Ama door middel van de basisbehandelingen van Panchakarma via het maagdarmkanaal uit het lichaam verwijderd worden. Bijvoorbeeld door middel van klysma’s. Tegelijkertijd wordt het dieet aangepast aan de fase waar de patiënt zich in het ontgiftingsproces begint. In het begin zal heel licht verteerbare voeding worden aangeboden, aan het einde zal het dieet erop gericht zijn de spijsverteringskracht (Agni) te versterken. Omdat vasten of licht eten Vata extra zal verhogen, is het belangrijk Vata tevens te balanceren met bijvoorbeeld veel rust, warme oliemassages en Vata-balancerende voeding. Kruidenremedies of – aftreksels maken deel uit van de behandeling om Ojas te verhogen, Agni te verhogen, het lichaam te versterken en de Dosha’s te balanceren. Een bewegingsprogramma wordt aangeboden, dat is aangepast aan de conditie en behoeften van de patiënt om uiteindelijk zijn kracht weer op te kunnen bouwen.

Deepana Pachana

Dit is ook een onderdeel van Panchakarma. Het verwijst naar de medicinale kruiden die Agni versterken (Deepana) en Ama verteren (Pachana).

Yoga & Pranayama

Yoga en Pranayama (speciale ademhalingsoefeningen) kunnen van bijzonder nut zijn voor de behandeling van de ziekte van Crohn. Ze verminderen stress wanneer ze dagelijks worden uitgevoerd en bepaalde Yoga-houdingen kunnen met name worden ingezet om spijsverteringsklachten te verminderen en te verbeteren. Ze bevorderen de doorstroming van Prana (Levensenergie), verhogen Agni (spijsvertering), versterken de buik en stabiliseren de Mind. Bijvoorbeeld “de cobra” (Bhujangasana), “de pauw”(Mayurasana) of “de kaars” (Sarvangasana).

Meditatie, mindfulness, aromatherapie

Deze drie aspecten zijn aanbevolen in de behandeling om de Mind tot rust te brengen, stress te verlagen en de zelfhelende vermogens van het lichaam te activeren via de innerlijke stilte. Aromatherapie wordt aanbevolen vanwege de subtiele, maar zeer krachtige uitwerking op lichaam en geest. Bij de ziekte van Crohn dient niet alleen het lichaam en de spijsvertering, maar ook de psyche te worden gestabiliseerd en bekrachtigd. In de Ayurvedische klassieke werken worden niet verwerkte emoties, met name angst en verdriet, als oorzakelijke factor van de ziekte van Crohn gezien. De reinigende therapieën genoemd bij Panchakarma zullen onverteerde emoties losmaken, terwijl de verzachtende therapieën, zoals Yoga, meditatie, aromatherapie etc., de emoties kunnen omhullen, verzachten en helpen “verteren”.

Kruidenremedies

Medicinale kruiden maken een belangrijk onderdeel uit van een Ayurvedische behandeling. We noemden al eerder Deepana Pachana, kruiden die Ama kunnen verteren en Agni kunnen verhogen. Daarnaast kunnen er kruiden ingezet worden om de algehele kracht te verhogen, alsmede Ojas. Bij de ziekte van Crohn worden kruiden zoals Chitrak en Haldi ingezet om de darmen te ontgiften en de darmflora te verbeteren. Ook worden er kruidenformules gebruikt: combinaties van verschillende kruiden, die bestaan uit een hoofdkruid, ondersteunende en/of hulpkruiden en een boodschapper, die ervoor zorgt dat de medicijnen op de juiste plek kunnen werken. Formules die bij de ziekte van Crohn ingezet kunnen worden zijn bijvoorbeeld Sanjivani, Dashmool of formules op basis van Kumari (Aloë Vera), dat een sterk ontstekingsremmende werking heeft, antibacterieel is en verkoelend werkt (anti-Pitta). Of op basis van Zoethout, welke de maag en het duodenum kan beschermen tegen o.a. maagzuur, of ontstoken en beschadigde slijmvliezen kan helpen verzachten en de immuniteit helpt te verhogen. Of op basis van Kurkuma, welke ook ontstekingsremmend werkt, gasvorming vermindert, de darmflora verbetert en de vorming van te veel maagzuur voorkomt.

Balancerende voeding bij de ziekte van Crohn

Volgens Ayurveda dienen we alleen te eten wat we kunnen verteren. Bij een sterk verminderd Agni zal men heel voorzichtig moeten zijn met voeding, totdat Agni is aangesterkt. De Ayurvedische behandeling van de ziekte van Crohn is sterk individueel gericht. Elke patiënt heeft een unieke constitutie, unieke onevenwichtigheden, een unieke conditie. Daaraan zal de behandeling volledig moeten worden aangepast. Over het algemeen zijn bij de ziekte van Crohn de Vata en Pitta Dosha het meest verhoogd. Voeding bij Crohn zal daarom zowel Vata als Pitta moeten balanceren. Aangeraden wordt om licht verteerbare maaltijden te nemen, die warm zijn, gekookt en niet te droog. Het beste is Kitchari (een speciaal ontgiftend gerecht op basis van gewelde mungbonen, basmatirijst en kruiden, zoals komijn, asafoetida, koriander, gember en kurkuma). Soep, eventueel op basis van kip of vlees met eventueel wat verse granen. Daarnaast verse gekookte groenten die niet te veel gasvorming geven (geen kool, ui etc.), gekookte granen, vers rijp en zacht fruit, gekookte appel, gewelde amandelen en milde kruiden. Takra (een soort verdunde yoghurt), als  het verteerd wordt gekookte melk (eventueel met extra water en kruiden die de spijsvertering bevorderen, zoals gember, kardemom, saffraan, kaneel, nootmuskaat etc.), honing, kruidenthee en afgekoeld gekookt water. Voeding die niet verteerd wordt moet (tijdelijk) worden vermeden, totdat Agni weer op peil is. Hieronder kunnen ook gluten of tarwe vallen. Vermijd in ieder geval: geraffineerd voedsel, oud voedsel, niet volgens het seizoen eten, koffie, koolzuurhoudende dranken, alcohol, kaas, rauwe groenten of andere rauwe voeding, gedroogde vruchten, citrusvruchten, chilipepers of andere vormen van “hete voeding”, geraffineerde voeding, alcohol, vlees (behalve als basis voor soep), te veel zout, ijskoud eten en drinken, rauwe vruchten- of groentesappen. Balanceer Vata en Pitta tevens met rust, structuur, warmte en matiging.

Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen over de ziekte van Crohn? Neem dan gerust telefonisch contact met ons op: AGN – het Ayurvedisch Gezondheidscentrum in Den Haag  is te bereiken op  070 319 25 46. U kunt ook een mail sturen naar: info@agn-ayurveda.com. Natuurlijk kunt u ook onze website bezoeken: www.agn-ayurveda.com of www.ayurveda-agn.com

 

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]